NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
27 - (1656) حدثنا
محمد بن أبي
بكر المقدمي
ومحمد بن المثنى
وزهير بن حرب
(واللفظ
لزهير). قالوا:
حدثنا يحيى
(وهو ابن سعيد
القطان) عن
عبيدالله.
قال: أخبرني
نافع عن ابن
عمر؛
أن عمر قال:
يا رسول الله!
إني نذرت في
الجاهلية أن
أعتكف ليلة في
المسجد
الحرام. قال
(فأوف بنذرك).
{27}
Bize Muhammed b. Ebi
Bekir El-Mukaddemî ile Muhammed b. El-Müsennâ ve Züheyr b. Harb rivayet
ettiler. Lâfız Züheyr'indir. (Dedilerki): Bize Yahya —ki İbni Saîd
El-Kattân'dır— Ubeydullah'dan rivayet etti. (Demişki): Bana Nâfi', İbni
Ömer'den naklen haber verdiki, Ömer şöyle demiş:
— Yâ Resûlâllah! Ben
cahiliyyet devrinde bir gece Mescidi Haram'da i'tikâfa girmeyi nezrettim !
demiş.
Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem):
«Öyle ise nezrini îfâ
et!» buyurmuşlar.
(1656) - وحدثنا
أبو سعيد
الأشج. حدثنا
أبو أسامة. ح
وحدثنا محمد
بن المثنى.
حدثنا
عبدالوهاب
(يعني الثقفي).
ح وحدثنا أبو
بكر بن أبي
شيبة ومحمد بن
العلاء
وإسحاق بن
إبراهيم.
جميعا عن حفص
بن غياث. ح
وحدثنا محمد
بن عمرو بن
جبلة بن أبي
رواد. حدثنا
محمد بن جعفر.
حدثنا شعبة.
كلهم عن
عبيدالله، عن
نافع، عن ابن
عمر. وقال
حفص، من
بينهم: عن
عمر، بهذا
الحديث. أما
أبو أسامة
والثقفي ففي
حديثهما:
اعتكاف ليلة.
وأما في حديث
شعبة فقال:
جعل عليه يوما
يعتكفه. وليس
في حديث حفص،
ذكر يوم ولا ليلة.
{…}
Bize Saîd El-Eşecc de
rivayet etti. (Dediki): Bize Ebû Usâme rivayet etti. H.
Bize Muhammed b.
El-Müsennâ dahî rivayet etti. (Dediki): Bize Abdülvehhâb yâni Sekafî rivayet
etti. H.
Bize Ebû Bekir b. Ebî
Şeybe ile Muhammed b. El-Alâ' ve ishâk b. İbrahim de toptan Hafs b. Gıyâs'tan
rivayet ettiler. H.
Bize Muhammed b. Amr b.
Cebele b. Ebî Revvâd dahî rivayet etti. (Dediki): Bize Muhammed b. Ca'fer
rivayet etti. (Dediki): Bize Şu'be rivayet etti.
Bu râvilerin hepsi
Ubeydullah'dan, o da Nâfi'den, o da İbni Ömer'den naklen bu hadîsi rivayette
bulunmuşlardır. Bunların arasından Hafs: (Ömer'den naklen) demiştir.
Ebû Usâme ile Sekafî'ye
gelince: Bunların hadîsinde: «Bir gece i'tikâf» tâbiri; Şu'be'nin hadîsinde ise:
«Üzerine bir gün i'tikâf nezreyledi, dedi» ifadesi vardır. Hafs'in hadîsinde
gün ve gecenin zikri geçmemiştir.
28 - (1656) وحدثني
أبو الطاهر.
أخبرنا
عبدالله بن
وهب. حدثنا
جرير بن حازم؛
أن أيوب حدثه؛
أن نافعا حدثه؛
أن عبدالله بن
عمر حدثه؛ أن
عمر بن الخطاب
سأل رسول الله
صلى الله عليه
وسلم، وهو
بالجعرانة،
بعد أن رجع من
الطائف، فقال:
يا رسول الله!
إني نذرت في
الجاهلية أن
أعتكف يوما في
المسجد
الحرام. فكيف
ترى؟ قال
(اذهب فاعتكف
يوما).قال:
وكان رسول
الله صلى الله
عليه وسلم قد
أعطاه جارية
من الخمس.
فلما أعتق
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم سبايا
الناس، سمع
عمر بن الخطاب
أصواتهم
يقولون:
أعتقنا يا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فقال: ما هذا؟
فقالوا: أعتق
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم سبايا
الناس. فقال
عمر: يا
عبدالله! اذهب
إلى تلك الجارية
فخل سبيلها.
{28}
Bana Ebu't-Tâhir de
rivayet etti. (Dediki): Bize Abdullah b. Vehb haber verdi. (Dediki): Bize Cerîr
b. Hâzim rivayet etti. Ona da Eyyûb, ona da Nâfi', ona da Abdullah b. Ömer
rivayet etmişki, Ömer b. Hattâb, Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e
Tâiften döndükten sonra Ci'râne'de bulunduğu sırada sormuş ve:
— Yâ Resulâllah! Ben câhiliyyet devrinde
Mescid-i Haramda bugün i'tikâfa girmeyi nezrettim; ne buyurursun? demiş.
«Git, bir gün i'ltkâf
yap!» buyurmuşlar.
Râvi diyor ki:
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona ganimetlerin beşte birinden bir
câriye vermişti. Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) halkın esirlerini
âzâd edince Ömer b. Hattâb onların seslerini: Bizi Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) âzâd etti, dediklerini işiterek: Bu ne? diye sordu.
— Itesûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
halkın esirlerini âzâd etti, dediler. Bunun üzerine Ömer (oğluna) :
— Yâ Abdallah! Şu cariyeye git de kendisine yol
ver!» dedi.
(1656) - وحدثنا
عبد بن حميد.
أخبرنا
عبدالرزاق.
أخبرنا معمر
عن أيوب، عن
نافع، عن ابن
عمر. قال: لما
قفل النبي صلى
الله عليه
وسلم من حنين
سأل عمر رسول
الله صلى الله
عليه وسلم عن
نذر كان نذره
في الجاهلية،
اعتكاف يوم.
ثم ذكر بمعنى
حديث جرير بن
حازم.
{…}
Bize Abd b. Humeyd de
rivayet etti. (Dediki): Bize Abdürrazzâk haber verdi. (Dediki): Bize Ma'mer,
Eyyûb'dan, o da Nâfi'den, o da İbni Ömer'den naklen haber verdi. Şöyle demiş:
Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem) Huneyn'den döndüğü vakit Ömer kendisine, câhiliyyet devrinde yaptığı
bîr günlük i'tikâf nezrini sordu... Sonra (râvi) Cerîr b. Hâzim hadîsi gibi
rivayette bulunmuştur.
2 م - (1656) وحدثنا
أحمد بن عبدة
الضبي. حدثنا
حماد بن زيد.
حدثنا أيوب عن
نافع. قال: ذكر
عند ابن عمر عمرة
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم من
الجعرانة.
فقال: لم
يعتمر منها.
قال: وكان عمر
نذر اعتكاف
ليلة في الجاهلية.
ثم ذكر نحو
حديث جرير بن
حازم ومعمر عن
أيوب.
{…}
Bize Ahmed b. Abde
Ed-Dabbî de rivayet etti. (Dediki): Bize Hammâd b. Zeyd rivayet etti. (Dediki):
Bize Eyyûb, Nâfi'den rivayet etti. Şöyle demiş :
İbni Ömer'in yanında
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in Ci'râne'den yaptığı umre'nin zikri
geçmiş de:
— Oradan umre yapmadı,
demiş. Ve ilâve etmiş. Ömer câhiliyyet devrinde bir gece i'tikâf yapmayı
nezretmişti...
Sonra (râvi) Cerîr b.
Hâzim ile Ma'mer'in Eyyûb'dan rivayet ettikleri hadîs gibi rivayette
bulunmuştur.
3 م - (1656) وحدثني
عبدالله بن
عبدالرحمن
الدارمي. حدثنا
حجاج ابن
المنهال.
حدثنا حماد عن
أيوب. ح وحدثنا
يحيى بن خلف.
حدثنا
عبدالأعلى عن
محمد بن
إسحاق. كلاهما
عن نافع، عن
ابن عمر، بهذا
الحديث في
النذر. وفي
حديثهما
جميعا: اعتكاف
يوم.
{…}
Bana Abdullah b.
Abdirrahmân Ed-Dârimî de rivayet etti. (Dedikî): Bize Haccâc b. Minhâl rivayet
etti. (Dediki): Bize Hammâd, Eyyûb'dan naklen rivayet etti. H.
Bize Yahya b. Halef dahî
rivayet etti. (Dediki): Bize Abdülâ'lâ, Muhammed b. ishâk'dan rivayet etti.
Bu râvilerin ikisi de
Nâfi'den, o da İbni Ömer'den bu hadisi nezir hakkında rivayet etmişlerdir. Her
ikisinin hadîsinde de «bir gün i'tikâf» kaydı vardır.
İzah:
Bu hadîsi Buhâri:
«Fardu'l-Humüs» ve «itlkaf» bahislerinde tahrîc etmiştir. Hz. Abdullah b. Ömer
(Radîyallahu anh)'in «Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ci'râne'den umre
yapmadı» demesi bunu bilmediğine hamledilmiştir. Çünkü Resul-i Ekrem
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in Ci'râne 'den umre yaptığı sabit olmuştur.
îspat nefîden mukaddemdir; zîra onda ilim ziyadesi vardır.
Ulemâ, kâfirin nezrinin
sahîh olup olmadığında ihtilâf etmişlerdir. Hanefîler'le İmam Mâlik ve
ŞafiîIer'in cumhuru sahih olmadığına kaildirler.
Muğire El-Mahzûmî, Ebû
Sevr, Buhâri, îbni Cerîr ve bazı Şâfiîler'e göre sahihtir. Bunların delili Hz.
Ömer hadîsinin zahiridir. Sahîh olmaz diyenler bunlara cevaben: Hz. Ömer
hadîsinin müstehab mânâsına hamledildiğini söylemişlerdir. Yâni Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hz. Ömer'e: Câhiliyet devrinde yaptığın nezrin
mislini şimdi yapman müstehab olur; demek istemiştir.
imam Şafiî i'tikâfın
oruçsuz da yapılabileceğine bu hadîsle istidlal etmiştir. Bu meselede Hasan-ı Basrî,
Ebû Sevr, îbni'l-Münzir ve bir rivayette İmam Ahmed de Şafiî ile beraberdirler.
Îbni'l-Münzir bu kavlin Alî ve ibni Mes'ûd (Radiyallahu anh) hazerâtından
rivayet olunduğunu söylemiştir.
İbni Ömer, İbni Abbâs,
Âîşe ve Urve b. Zübeyr (Radiyallahu anhûm) hazerâtı ile ZührI, Evzâî, Sevrî,
Ebû Hanîfe, Mâlik ve bir rivayette îmam Ahmed ile îshâk'a göre i'tikâf ancak
oruçla sahîh olur. Ekser-i ulemânın kavilleri de budur.